Voorzitter, de ChristenUnie is een uitgesproken christelijke partij. We willen boven alles God dienen en Zijn Woord, de Bijbel, is onze leidraad bij het zoeken naar antwoorden op politieke vraagstukken. In de Bijbel wordt ons de opdracht gegeven om op een goede manier zorg te dragen voor Zijn schepping: de mens én de aarde. We beseffen daarbij heel goed dat de overheid niet alle vraagstukken van deze tijd kan oplossen. Maar de overheid heeft volgens de ChristenUnie wél de verantwoordelijkheid om, met de middelen die zij tot haar beschikking heeft, het zwakke te beschermen en het sterke te reguleren. Vanuit dit perspectief willen wij reageren op de voorliggende Kadernota 2022.

Allereerst een aantal algemene opmerkingen. 

• Zoals aangekondigd is deze Kadernota meer op hoofdlijnen geschreven en de raad zo meer op hoofdlijnen kaders kan stellen. Wij vinden dat dit deels gelukt is. De Kadernota is weliswaar iets korter geworden, maar het blijft kennelijk een zoektocht om helder op te schrijven welke concrete effecten we willen bereiken. Veel wordt weergegeven met 'beter, meer, minder, etc. We hebben dit vaker aangegeven en zullen dat blijven doen, zolang dat nodig is. 
• Verder valt ons op dat het college aangeeft dat deze Kadernota een gematigd ambitieniveau heeft. Dat is dan de 3e keer in deze periode dat we dit lezen en deze keer hebben we er wat meer moeite mee. Immers, het hebben van ambitie is toch niet afhankelijk waar je staat in de collegeperiode? Dat moet de situatie zijn waarin we ons als gemeente bevinden en als maatschappelijke problemen om ambitieus handelen vragen dan moet dát het uitgangspunt zijn vinden wij.
• De derde algemene opmerking die we willen maken ligt op het terrein van het Samenlevingsprogramma. We constateren dat het heel moeizaam is om deze te actualiseren. Wij denken dat de Coronatijd daar niet de grootste factor in is en vragen ons dan ook echt af hoe het college deze actualisatie voor zich ziet. Hoe wil het college de betrokkenheid vanuit de samenleving zo vergroten dat we daadwerkelijk van een programma kunnen spreken met een breed draagvlak. Het zijn nog steeds dezelfde mensen die input geven en dat zijn er nog steeds veel te weinig. Wij hebben die zorgen in 2019 al geuit toen we gingen starten het Samenlevingsprogramma en we zien nog steeds geen vooruitgang daarin. Ook vanuit het college zien we geen ambitie verwoord hoe dit te verbeteren is. Wat gaat het college daaraan doen!?

Dan een aantal opmerkingen over de Financiën. 

• Het college geen sluitende meerjarenraming opgenomen en stelt voor om daarmee aan de slag te gaan met middelen uit de Algemene Reserve en mogelijke bezuinigingen voor te stellen uit fase2. Wij staan op zichzelf niet negatief tegenover dit uitgangspunt, maar zullen de eventuele bezuinigingsvoorstellen met een zeer kritische blik beoordelen op de maatschappelijke effecten. Daarnaast is er en grens aan het inzetten van gelden uit de reserves, zeker als dat ter dekking van structurele tekorten gaat. Wees daar spaarzaam mee.
• Het is goed om te lezen dat het college onze regelmatig geuite zorgen over het te lage niveau van in control zijn op de middelen en de risico's, een stevigere plaats in de Kadernota heeft gegeven. Wij willen het college daarin blijven aansporen om de in gang gezette koers met volle overtuiging te blijven continueren. Tenslotte op de Financiële aspecten zijn wij benieuwd wat het college vindt van de opmerking die de Auditcommissie maakt ten aanzien van de vertaling van de niet-zekere inkomsten naar de begroting.

Voorzitter, ik wil deze algemene beschouwingen vervolgen met een viertal constructieve opmerkingen en enkele vragen voor het college op de inhoudelijke programma's. U herkent daar vast en zeker een aantal bekende speerpunten in waar we in de afgelopen jaren al eerder aandacht voor hebben gevraagd. Wij als ChristenUnie fractie denken hiermee een actieve bijdrage te leveren aan een Zorgzame Samenleving waar Mensen in een Economie kunnen Bloeien en kunnen Leven op een Schone en Groene Aarde.

• De eerste betreft het thema Wonen. Daar is al veel over gezegd en ook de ChristenUnie wil hier een accent leggen. Het college schrijft in de Toelichting het volgende: Om beter aan te sluiten op de vraag ligt het accent op betaalbare woningen voor starters en jonge doorstromers en kleinere woningen voor oudere huishoudens. Daarbij houden we rekening met de kwaliteiten van ons gebied. Eén van de activiteiten die ons zeer aanspreken is het onderzoek naar de combinatie van wonen en zorg, die moet leiden tot een Woonzorgvisie. Het college kondigde een werkgroep Wonen met Zorg aan in antwoord op onze vragen rondom de voortgang van de motie Thuishuizen. De werkgroep is er al mee gestart als het goed is. Wij gaan er van uit dat de werkgroep dan de Woonzorgvisie gaat opleveren. Aangezien wij dit onderwerp al een aantal jaar geleden op de agenda hebben gezet, willen wij graag dat hier een versnelling komt. Kunnen we dit bijv. begin volgend jaar verwachten? Daarnaast zijn we benieuwd of het college de beleidskeuzes uit het manifest 'Passend beleid voor collectieve en andere woonvormen' dat recent naar ons is gestuurd, meeneemt in de Woonzorg visie.
• Daarnaast willen wij graag dat de instrumenten die kunnen worden ingezet om starters, jonge doorstromers en kleinere woningen voor ouderen in samenhang worden onderzocht op effectief inzetten. Recent hebben we besluiten genomen over startersleningen en mogelijkheden om als gemeente een actievere rol te spelen in grondbeleid. Maar ook zelf ontwikkelen van koopgarantwoningen en blijversleningen zijn zo van die instrumenten die kunnen bijdragen, mits effectief ingezet. Het college noemt in deze Kadernota alleen de mogelijkheid van een vereveningsfonds voor sociale woningbouw. Wij gaan er overigens van uit dat het college met dat fonds zowel huur als koop bedoelt. Dat onderzoek naar effectief en in samenhang inzetten van instrumenten biedt ons dan de gelegenheid om concretere acties te ondernemen. Lang hoeft zo'n onderzoek niet te duren denken wij, maar achten het wel nodig om de juiste instrumenten toe te passen die én effectief zijn én een versnelling kunnen geven op de noodzakelijke woningbouw voor deze doelgroepen. Een logische stap na de Woonvisie om de ambities daadwerkelijk waar te maken. Wij zijn benieuwd wat het college van deze stap vindt.
• Het derde punt betreft het doel dat op pagina 9 van de Kadernota staat. Dit doel gaat ons als ChristenUnie-fractie zeer aan het hart en we willen hier opnieuw aandacht voor vragen, namelijk: ‘minder inwoners beleven armoede en financiële stress’. Waarom gaat dit onderwerp ons zo aan het hart: we weten dat armoede in veel gevallen vreselijke gevolgen heeft: psychische en fysieke klachten, opvoedingsproblemen, sociale uitsluiting, leerproblemen en criminaliteit. De ChristenUnie ziet het bestrijden van armoede daarom niet alleen als doel, maar ook als middel om problemen die inwoners ervaren te verhelpen of te voorkomen. Met andere woorden: het aanpakken van armoede verhelpt niet alleen de armoede, maar ook alle gevolgen van armoede. Natuurlijk weten we dat als we naar statistieken kijken het probleem in onze gemeente minder groot is dan landelijk en er gebeurt in Molenlanden ook al heel veel: Avres doet goed werk, samen met allerlei professionele en vrijwillige partners. Maar zolang armoede in onze gemeente bestaat, zal de ChristenUnie zich blijven inzetten om dit te bestrijden. Want ook de gemeente heeft een belangrijke invloed, voornamelijk via de minimaregelingen. Het Nibud heeft vorig jaar het armoedebeleid van de afgelopen 5 jaar in 80 gemeenten onderzocht en adviseert gemeenten een ruimhartig minimabeleid te voeren, omdat té veel kwetsbare mensen gewoon niet rond kunnen komen. Daarbij is het belangrijk oog te hebben voor specifieke doelgroepen, zoals werkende armen: mensen die een baan hebben maar daarmee onvoldoende geld verdienen om van rond te kunnen komen. Vanuit de cliëntenraad van Avres is eerder bij onze fractie aangegeven dat het juist ook voor deze laatste doelgroep zou helpen als de inkomensnorm om in aanmerking te komen voor de minimaregelingen zou worden verhoogd van 120% van de bijstandsnorm naar 130%. Wij overwegen dan ook een motie in te dienen waarin het college gevraagd wordt deze maatregel, het verhogen van de inkomensnorm, te onderzoeken.
• Dan het vierde punt waar we de nadruk op willen leggen. Het betreft pagina 11 waar het college 'Betaalbare, meer duurzame energie/warmte voorziening voor onze inwoners wil bereiken, met het oog op de klimaatdoelstellingen, in het belang van de inwoners en lokale economie'. De ChristenUnie onderschrijft deze ambitie, maar we missen hierbij de toekomstige financiële voorzieningen. We hebben eerder al eens de suggestie gedaan van een Energietransitie fonds. Dat fonds zou dan gevuld kunnen worden met bijv. de opbrengsten van de financiering van Stedin en een deel van de opbrengst van de Eneco gelden. Het idee is om met name de betaalbaarheid voor inwoners te waarborgen. Je zou kunnen denken aan  het co-financieren van lokale energie corporaties samen met bewoners. Maar om te voorkomen dat we nu al te stringente kaders stellen hieromtrent en andere goede ideeën missen, vinden wij dat de tijd is aangebroken om dit nader te onderzoeken en overwegen wij om hiervoor een motie in te dienen.

Tenslotte voorzitter, deze kadernota is de laatste van deze collegeperiode. Een periode die vooral bestond uit het harmoniseren van beleid en het op orde brengen van de organisatie. Dat noemt men ook wel 'navelstaren'. Om de samenleving te dienen is dat soms nodig, maar moet zeker niet te lang duren. Maatschappelijke problemen en kansen schreeuwen om beleid dat, naast een betrouwbare en stabiliserende meerwaarde die een gemeente voor haar inwoners heeft, ook ruimte biedt aan innovatieve mogelijkheden om antwoorden te kunnen geven op deze ontwikkelingen. Vanuit de visie van de ChristenUnie als Christelijk-Sociale partij hebben wij aangegeven wat wij belangrijk vinden in een Zorgzame Samenleving waar Mensen in een Economie kunnen Bloeien en kunnen Leven op een Schone en Groene Aarde. Laten we daarom met elkaar met wijsheid de noodzakelijke keuzes maken. Die wijsheid moet voortkomen uit zegen die de Schepper ons kan geven. Daarom wensen we elkaar als bestuur en organisatie Gods onmisbare zegen toe!

Dank u.