De fractie van de ChristenUnie heeft de coalitievorming voor deze raadsperiode ervaren als een transparant proces en vindt dat de uitkomst ervan een redelijk goede representatie is van de huidige democratische verhoudingen in Molenlanden. In eerste instantie zijn DMM! en SGP tot elkaar genaderd en hebben, samen met de VVD, afgesproken dat op de zgn. immateriële zaken zoals zondagsrust, ambtsgebed e.d. er vanuit de coalitiepartijen in deze raadsperiode geen initiatief genomen wordt om het huidige beleid aan te passen. We zien dat als een mooi resultaat dat tevens laat zien dat er vertrouwen is tussen de coalitiepartijen en er voldoende samenwerkingskracht is van waaruit een nieuwe coalitieperiode kan worden gestart. Een houding die past in Molenlanden.

Als ChristenUnie hadden we een coalitie met DMM! en SGP waarschijnlijk wel zien zitten, maar DMM! voelde zich niet comfortabel bij een 2e christelijke partij naast SGP in de coalitie. Daarmee werd onze deelname uiteindelijk dus geblokkeerd. Wij vinden het jammer dat DMM! deze opstelling hanteert, mede gezien het feit dat de ChristenUnie zich altijd constructief heeft opgesteld ten aanzien van het ontwikkelen van het beleid van de gemeente. Wij zaten weliswaar de laatste raadsperiode in de oppositie maar dat was (en is nog steeds) voor ons geen reden om anders te acteren dan wanneer wij in de coalitie zitten. We staan namelijk inhoudelijk voor Christelijk-sociale politiek en houden ons aan gemaakte afspraken. Zo simpel is dat. Aan de andere kant is het natuurlijk de vrijheid van DMM! om hun eigen afweging te maken daarin. Maar als dan de christelijke partijen toch als 1 groep worden gezien door DMM! dan kan je ook stellen dat de democratische afspiegeling qua verhouding tussen partijen met een christelijk en niet-christelijke grondslag niet helemaal recht is gedaan. Immers, SGP, CDA en ChristenUnie hebben gezamenlijk 60% van de zetels in de raad en dus een ruime meerderheid. Nog een christelijke partij erbij was echter voor DMM! geen optie en zo viel de keuze van DMM! en SGP op de VVD.

Met deze constatering wil ik dit procesmatige deel van de coalitievorming afsluiten en onze bijdrage richten op het hoofdgerecht van vanavond en dat is de openbare bespreking van het coalitieakkoord op hoofdlijnen met als titel 'Verbonden en Veerkrachtig'.

De ChristenUnie fractie wil haar bijdrage langs 3 lijnen naar voren brengen en daarbij meteen een aantal suggesties meegeven.

• Algemene opmerkingen en de algemene indruk van het coalitieakkoord
• De aandacht voor het Sociale Domein, of beter gezegd, de beperkte aandacht ervoor.
• en de rol van de gemeente richting inwoners in de opgaven voor het bouwen van woningen en de energietransitie.

Allereerst de zin op pagina 1 waarin de coalitie schrijft o.a. 'door scherp te krijgen wie we willen zijn'. Dan denk je toch al snel dat er een visie volgt. Vervolgens wordt in enkele alinea's iets beschreven over de lokale overheid, de financiën, de strategie, de samenwerking, de afspraak over behandeling van immateriële zaken en het fundament van beleid wat de afgelopen jaren is gelegd. Voorzitter, ik kom meteen tot de kern van ons betoog: Het beschreven coalitieakkoord met zo'n opsomming komt ons zeer zakelijk voor. Ook de overige onderwerpen waar de coalitie voor kiest om die iets nader te beschrijven zijn behoorlijk zakelijk. Zoals dienstverlening, financiën, wonen, economie, etc. En de wat meer zachte onderwerpen zijn dan ook weer tamelijk zakelijk opgesteld (bijv. terugdringen jeugdhulpverlening en mensen z.s.m. naar werk begeleiden). Op zichzelf geen onbelangrijke zaken, maar het ademt maakbaarheid en reduceert kwetsbaarheid tot kosten en lasten die we zoveel mogelijk moeten beperken. De gemeente als manager: hoge klanttevredenheid tegen lage kosten.

De ChristenUnie echter, heeft in haar verkiezingsprogramma als eerste regel opgenomen: ‘deze verkiezingen draaien om mensen’. En dat is wat wij met name missen in dit coalitieakkoord. Die warmte. Wij missen dat omdat het, volgens ons denken vanuit Christelijk-sociale waarden, gaat om de relationele verhouding van overheid ten opzichte van markten en maatschappelijke gemeenschappen. Wij geloven dat de mens tot bloei komt in sociale verbanden, dat de samenleving tot bloei komt als die sociale verbanden de ruimte krijgen en dat de overheid die ruimte moet beschermen. Gerechtigheid zoeken in gemeenschappen. Daar gaat het wat de ChristenUnie betreft om. Of, zoals wij in onze Algemene Beschouwingen keer op keer benadrukken: "De overheid heeft de verantwoordelijkheid om, met de middelen die zij tot haar beschikking heeft, het zwakke te beschermen en het sterke te reguleren.' Dus, ondanks dat de titel 'Verbonden en veerkrachtig' een zekere persoonlijke benadering suggereert, missen wij warmte en een bepaalde inter-menselijkheid in dit coalitieakkoord. Nogmaals, het ademt de sfeer van de gemeente als manager: hoge klanttevredenheid tegen lage kosten.

Vanuit deze constatering maken wij nog enkele inhoudelijke opmerkingen en geven daarbij tevens nog een aantal inhoudelijke suggesties.

• 1. DIENSTVERLENING: Het aantal servicepunten wordt teruggebracht tot 1 centraal loket: het hele idee van servicepunten wordt daarmee volledig losgelaten. Hoezo bouwt deze coalitie voort op het huidige fundament van dienstverlening? Dit idee strookt niet met de door de coalitie gekozen term 'optimaliseren'. Waarom kunnen de huidige servicepunten niet blijven bestaan? Het vorige college heeft hierin toch een optimum gevonden in kosten en opbrengsten? U kunt dit echt niet uitleggen aan die 10-duizenden mensen in met name de randen van de gemeente. Het gratis thuisbezorgen is natuurlijk slechts een klein deel van het oplossen van de nadelen. Inwoners ervaren de gemeente al op afstand en dan beperkt u de zichtbaarheid van de gemeente nog meer! Wij willen graag een uitleg waarom de coalitie de term 'optimaliseren' wel passend vindt in het centraliseren van 1 servicepunt terwijl de inwoners de zichtbaarheid van de gemeente zo enorm belangrijk vindt.
• 2. WONEN: Wij hebben in de begroting voor 2022 aangegeven zeer benieuwd te zijn naar de woonzorgvisie die in 2023 klaar moet zijn. Wij vragen ons dan ook af of de coalitie het belang ziet van een goede Woonzorgvisie en dat prestatieafspraken hieromtrent met woningcorporaties en zorginstanties van essentieel belang zijn. Daarnaast vragen wij ons af waarom het actief grond aankopen om als gemeente meer regie te voeren op woningbouw niet meer terugkomt. Dat stond toch in het verkiezingsprogramma van zowel DMM! als SGP als 1 van de belangrijkste versnellers van woningbouw?
• 3. AGRARISCHE ECONOMIE: Er wordt iets gezegd over het investeren in een team dat vanuit de gemeente klaar staat voor ondernemers en boeren. Aangezien er in deze paragraaf verschillende onderdelen worden genoemd vragen wij ons af is waar het team zich mee gaat bezighouden en met welk doel. Wellicht kan daar nog een verduidelijking op komen, omdat het ook iets zegt over de visie die de coalitie heeft over de rol van de overheid en de relationele verhoudingen. Dus geen technische vraag maar een vraag naar visie hieromtrent.
• 4. LANDSCHAP: Hoe staat de coalitie tegenover inzet van een Grondbank? Ook door coalitiepartijen prominent genoemd in verkiezingsprogramma's. Het wordt totaal niet meer genoemd. (als opkoopregeling van agrarische percelen om mogelijk te benutten voor andere bestemming en ter voorkoming van opkopers voor stikstofrechten door bedrijven?).
• Op paragraaf 5. ENERGIETRANSITIE EN KLIMAAT kom ik zo meteen terug.
• Eerst paragraaf 6. ARMOEDEBELEID: We lezen dat de inkomensgrens voor het armoedebeleid wordt verhoogd van 120% naar 130% van het bijstandsniveau. Dit lijkt een heel sociale maatregel, maar om te voorkomen dat het middel juist een negatief effect heeft op armoedebestrijding, heeft de raad vorig jaar een motie aangenomen om juist de effectiviteit van verschillende instrumenten om armoede te kunnen bestrijden tegen het licht aan te houden. We weten dat de cliëntenraad van Avres inmiddels het door Avres opgeleverde rapport al van de nodige opmerkingen heeft voorzien, waaronder ook aandachtspunten bij juist déze maatregel. Waarom kiest de coalitie ervoor om dit onderzoek en bespreking in de raad niet af te wachten en neemt zij een detailmaatregel op in het coalitieakkoord op hoofdlijnen waarvan de effectiviteit nog niet is besproken? Voorzitter, wij kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat dit aspect erin is gekomen om de oppositie ook een stuk herkenbaarheid te laten ervaren, echter wordt de plank, wat de ChristenUnie betreft, hiermee misgeslagen. Wij ervaren dit meer als een doekje voor het bloeden voor de oppositie dan een poging tot het noemen van een serieuze maatregel waar aandacht is voor de mens. De argumentatie hiervan ik zojuist aangegeven. Ik nodig de coalitie dan ook uit om op deze constatering uitvoerig in te gaan, omdat het voor ons een aangelegen punt is en we toch al onze zorgen hebben over de beperkte aandacht voor het Sociaal Domein in dit akkoord.
• Ik doel daarbij o.a. ook op wat in paragraaf 7. GEZOND MOLENLANDEN is opgenomen over Jeugdhulp. Meer inzet op preventie is op zichzelf een goede ontwikkeling. Naast efficiency op kosten van m.n. lichtere hulpverlening, helpt preventie de uiteindelijke hulpvraag naar beneden te krijgen. Maar hoe denkt de coalitie dat juist de kwetsbare kinderen uit kwetsbare gezinnen met vaak complexe problematiek de hulp krijgen die nodig is. Juist daar waar de nood het hoogst is, is de zorg het minst goed geregeld. Wij vinden dat er in een coalitieakkoord op hoofdlijnen toch zeker de zorg die deze kwetsbaren nodig hebben een plaats zou moeten hebben. Verder spreekt u in paragraaf 5 van de energietransitie en klimaat wel over financiële kansen en voordelen, maar ook op dat terrein durven veel mensen niet eens van kansen te dromen omdat ze nu al de enorme financiële impact ervaren van de energietransitie. Energiearmoede is een keiharde realiteit! Weliswaar spelen ook geo-politieke aspecten een rol, maar we moeten als gemeente ook onze ogen niet sluiten hiervoor. De recent uitgekeerde ondersteuning van 800 euro aan mensen met een smalle beurs is weliswaar een mooie actie, maar wel eenmalig, dus hoe denkt de coalitie over de verantwoordelijkheid om ook hier de mensen die in armoede komen als gevolg van Energietransitie en klimaat daarbij te ondersteunen? Zijn er, naast genoemde alternatieve energiebronnen en de financiële voordelen ervan, de ideeën over bijv. een lokaal energiefonds eigenlijk nog wel in beeld bij de coalitie?

Voorzitter, ik rond af met het benoemen van onze eigen rol als ChristenUnie fractie in deze nieuwe raadsperiode. U mag van onze fractie verwachten dat wij het Christelijk-sociale geluid op een constructieve wijze zullen blijven laten horen. Ook in de oppositie. Immers, ons politieke werk draait om mensen, de zin waar wij ons verkiezingsprogramma mee zijn begonnen en van waaruit wij onze verantwoordelijkheid willen nemen. We weten ons daarbij afhankelijk van God die van ons vraagt om het goede te doen voor onze stad en dorpen. Wij wensen daarom ook de nieuwe coalitie, het nieuwe college en de nieuwe raad Gods onmisbare zegen toe. Dank u wel.